به گزارش روابط عمومی انجمن علمی امامت حوزه، چند سالی است که دیدگاهی متمایز در عرصه همگرایی اسلامی با رویکردی معرفتی، در بخشی از حوزه علمیه قم مطرح شده و گفتوگو درباره مسئله امامت را راهکار مؤثر تقریب معرفی کرده است.
این دیدگاه در آغاز با واکنشهای سرد و گاه ناامیدکننده روبهرو بود؛ برخی آن را تنشزا و نه تقریبساز میدانستند، گروهی طرح چنین مباحثی را دعوت به تشیع تلقی میکردند و عدهای نیز با استفهام انکاری میپرسیدند چگونه میتوان نقطه اختلاف را محور همگرایی قرار داد. با این حال، ارائه تبیین دقیق این نظریه در قالب اثر مکتوب «گفتمان امامت، الگویی معرفتی در تقریب و وحدت» مسیر تازهای را پیش روی محافل علمی گشود.
این اندیشه بهتدریج در نشستهای تخصصی و درونگروهی مطرح شد و با حضور موافقان، مخالفان و صاحبنظران عرصه تقریب، جایگاه خود را تثبیت کرد؛ بهگونهای که در برخی نشستها حتی دیدگاه مخالفان نیز تغییر مییافت. همکاری و حضور رؤسا و مدیران مراکزی همچون بنیاد بینالمللی امامت، انجمن علمی امامت حوزه، مجمع جهانی تقریب مذاهب، مجمع جهانی اهلبیت(ع)، دانشگاه ادیان و مذاهب و دیگر مراکز علمی داخلی و خارجی نیز بر غنای این پروژه افزود.
محور اصلی این نشستها «سوگیری کنشهای تقریبی به مسائل وابسته به امامت» بود. مخاطبان نیز عمدتاً نخبگان و عالمان دینی بودند، چراکه بنا بر این رویکرد، تنها نتایج باید در اختیار عموم قرار گیرد و اصل گفتوگو و اختلاف در سطح نخبگانی پیگیری شود. هدف اصلی این جلسات نیز تولید ادبیات گفتوگو و ایجاد آمادگی در فضای درونشیعی بود.
این پروژه تنها در سطح نظری باقی نماند، بلکه وارد میدان گفتوگو با عالمان برجسته اهلسنت نیز شد؛ از جمله سید سلمان حسینی ندوی (عضو هیأت امنای اتحاد جهانی علمای مسلمان)، شیخ خالد عبدالوهاب ملا (رئیس جماعت علمای عراق)، و استادان و عالمان برجسته دارالعلوم دیوبند. این گفتوگوها که با رویکردی کاملاً تقریبی و با محوریت مسائل مرتبط با امامت انجام شد، بدون هیچگونه تنش و اصطکاک پیش رفت و با استقبال طرفین همراه بود؛ بهگونهای که درخواست استمرار آن نیز مطرح شد.
این تجربه نشان داد که همگرایی علمی میان شیعه و سنی، با تکیه بر گفتوگو در ریشههای اختلاف و ارائه الگوی معرفتی، میتواند بسیار کارآمدتر از روشهای کلیشهای و کمثمر گذشته باشد. اکنون زمان آن رسیده است که نتایج روشهای موجود ارزیابی و گزینههای بدیل نیز مورد توجه قرار گیرد.
تجربه کوتاه پروژه «تقریب امامتمحور» ثابت کرد که این الگو توان دستیابی به نتایج مطلوب را دارد و میتواند مسیر تازهای در تقریب مذاهب بگشاید. امید است دلسوزان شریعت و دغدغهمندان مذهب، این نظریه و نقشه راه را مورد توجه قرار داده و در پیشبرد آن همراهی کنند.
این گزارش به اهتمام حجتالاسلام مرتضی علیزاده نجار، عضو پیوسته و بازرس هیأت مدیره انجمن علمی امامت حوزه، تنظیم شده است.
قم – ۱۴۰۴/۹/۱۶